ASSERTIVITEIT OP DE WERKVLOER 

ASSERTIEF COMMUNICEREN EN HANDELEN

Er is al veel geschreven over wat assertief zijn betekent en wat je kunt doen om assertiever te communiceren en op te treden. Het blijft een onderwerp dat bij veel mensen een belangrijke rol speelt. Als je assertief handelt dan sta je sterk in je schoenen, bewaak je je positie, ben je effectiever en gelukkiger in welke rol je ook zit. Assertief optreden of communiceren kun je vanuit verschillende hoeken bekijken en benaderen, vanuit je karakter en houding, je zelfvertrouwen en zekerheid, persoonlijke effectiviteit en je communicatieve vaardigheden. Zelfkennis is heel belangrijk, weten wie je bent, wat je wilt en kunt en wat mogelijk is onder de omstandigheden want de context is vaak bepalend. Het is dus heel persoonlijk, een ieder gaat er op zijn eigen manier mee om. Als we assertiviteit trainen dan kiezen wij dus het liefst voor een persoonlijke benadering wat vaak de beste resultaten geeft want je houdt rekening met jouw specifieke praktijksituatie. Een standaard cursus assertiviteit dekt dus niet altijd de lading. Laten we de verschillende aspecten die bij assertief gedrag horen eens bekijken:

Je assertief gedragen op de werkvloer

Assertief zijn betekent dat je opkomt voor je eigen belangen maar rekening houdt met de belangen van de ander en deze ook begrijpt en dit op een tactvolle manier overbrengt en dus rekening houdt met het type persoon. Het lijkt een eenvoudige zin maar hier worden dus al de verschillende aspecten benoemd waardoor het niet altijd zo eenvoudig is in de praktijk. Je hebt te maken met verschillende persoonlijkheden met hun kwaliteiten en aandachtspunten (ook die van jezelf), conflicterende belangen en de manier waarop jullie met communicatie omgaan en de gevoelens en gedachten die dit allemaal losmaakt. Hoe je inspeelt op non-verbale uitingen in gezicht en houding en zelfs stemgeluid maakt dat je verbinding houdt of niet wat weer bepalend is voor de uitkomsten.

Wederzijdse belangen

Als je geen rekening houdt met de belangen van je collega, je klant, je partner, je kind, je buurman dan kun je al snel als agressief bestempeld worden. Je wilt alleen jouw zin doordrukken en dan lok je misschien agressiviteit uit bij de ander of mensen gaan je mijden en dan lok je sub-assertiviteit uit. Als je meestal teveel rekening houdt met de ander dan kun je je eigen belangen wel eens vergeten waardoor je in de verdrukking komt en niet gehoord wordt wat sub-assertief gedrag typeert.

Assertiviteits-as

Deze drie vormen van gedrag vindt je op de assertiviteits-as:

agressief gedrag aan de ene kant en sub-assertief gedrag aan de andere kant en assertief gedrag als gulden middenweg.

Sterk in je schoenen staan

Assertief zijn betekent ook dat je jezelf durft te laten zien, te laten gelden, op de voorgrond durft te treden en zelfverzekerd handelt en spreekt, met zelfvertrouwen dus. Veel cursisten zijn qua karakter introverte professionals die heel goed zijn in hun vak maar zich vaak laten overbluffen door mensen die direct en snel zijn, beslist en stellig spreken, dit non-verbaal ook nog eens versterken door rechtop te zitten en zichzelf groter te maken, de ander doordringend aan te kijken en resolute handgebaren maken tijdens hun verhaal. Vaak duiken deze introverte professionals dan direct terug in hun hoofd en zijn ze bezig met hun gedachten ‘weet ik hier wel voldoende van als dit zo stellig wordt gezegd?’ en dat is zonde want ze worden op dat moment niet gehoord en steeds minder gezien terwijl ze zo’n grote bijdrage kunnen leveren door hun vakkennis en hun rationele en gestructureerde manier van aanpak te delen.

Dunning-Kruger effect

Er treedt hier een bekend verschijnsel op dat bekend staat onder het Dunning-Kruger effect dat mensen die denken het te weten zeer beslist kunnen overkomen en overtuigd zijn van hun gelijk (zij weten niet wat ze niet weten en zijn dus min of meer onwetend) terwijl degene met veel vakkennis zich steeds meer realiseert dat er nog veel meer te weten valt en dat dus weet dat hij niet alles weet en daardoor voorzichtig optreedt.

Een duidelijk doel hebben

Mensen die assertief zijn die zetten bovendien de drie W-s in: WWW: Weten Wat je Wilt waardoor ze een doel hebben en een punt waarop ze hun aandacht en energie richten en kunnen zo sneller en makkelijker ja en nee zeggen tegen verzoeken omdat ze dit altijd in verband brengen met hun eigen doel. Zij zijn hierdoor pro-actief, nemen sneller initiatief om datgene na te jagen wat ze graag willen hebben. Als ze dit alleen maar doen en geen rekening houden met de ander dan schuift iemand op de assertiviteits-as op naar de agressieve kant maar als ze stevig opkomen voor hun eigen belangen én open blijven staan voor de belangen van de ander dan houden ze hun relatie beter in stand.

Assertieve uitingen zijn

• Voor jezelf spreken: ik vind, ik denk, ik wil graag, ik voel en niet wat een ander wil horen maar gewoon je eigen mening, standpunt, idee, gedachten en gevoelens durven uitspreken.

• Je emoties durven uiten zoals enthousiasme, boosheid, verdriet en angst.

• Verzoeken van anderen durven weigeren en verzoeken bij anderen durven leggen.

• Waardering uiten door complimenten te geven maar ze ook zonder excuus ontvangen.

Tips om assertiever te communiceren tijdens overleg

Zorg dat je heel goed voorbereid bent en weet waarover gesproken wordt door hier van tevoren naar te vragen, gebruik je kennis en ervaring over jouw organisatie, rol en collega’s en speel hier op in.

Als je je punt wilt maken (to assert: iets wilt beweren of stellen)  zorg dan dat je een duidelijk kernboodschap hebt met maximaal 3 argumenten die je boodschap ondersteunen.

Als je verduidelijking wilt van mensen die stellig en beslist hun punt hebben gemaakt dan kun je ook assertief zijn door vragen te stellen. Vermijd in eerste instantie de ‘waarom- vraag’ aangezien dit snel onbedoelde weerstand kan oproepen maar ga mee in de flow ‘dat is een interessant punt dat je daar zegt, wat wil je daarmee bereiken?’ en als je jouw standpunt ernaast wilt leggen kun iets zeggen als ‘hoe kijk je tegen dit en dat aan?’. Op deze manier zet je de ander aan het denken over zijn eigen en jouw standpunt en doe je mee in de discussie of dialoog en wordt je gezien en gehoord.

Verontschuldig jezelf nooit voor je spreektijd en de ruimte die je pakt en gebruik zeker geen verkleinwoordjes. Geen ‘sorry dat ik stoor of inbreek’ of ‘ik heb misschien ook nog een puntje in te brengen’ of ‘mag ik ook iets zeggen?’. Zeg liever ‘ik wil hier graag nog iets aan toevoegen’ en dan kom je met jouw verhaal.

Zit rechtop, spreek duidelijk en kijk rustig om je heen terwijl je je zegt wat je te zeggen hebt. Dit zal je regelmatig moeten oefenen bovendien zal je je kritische stemmetje in je hoofd moeten leren temmen want die kan allerlei ongunstige gevoelens en gedachten bij je losmaken als je je in een groep beweegt.

Uiteraard zijn er diverse praktijksituaties met verschillende type persoonlijkheden die dit hele spel steeds in een andere context plaatsen maar besef dat met veel oefenen je een heel eind kunt komen.

Kijk ook eens naar onze webstory over assertiviteit.

Herken jij je in een of meer van deze vragen?

• Kom je niet altijd op voor jezelf?

• Heb je moeite met dominante personen?

• Is  Nee zeggen voor jou lastig?

• Vind je het moeilijk om voor jouw mening op te komen?

• Gaat het uitspreken in een groep soms lastig ?

• Gaan anderen er soms met jouw ideeën vandoor?

• Laat je het er bij zitten als je weerstand van anderen krijgt?

• Wil je soms te graag aardig gevonden worden?

• Doe je soms dingen tegen je gevoel in?